03.07.2019 – Bursa’da tarım ve tarım üreticilerinin sorunları üzerine gündem dışı konuşma

Tarım sektörü Türk ekonomisinin ve günlük hayatımızın çok önemli bir parçası. Son yirmi yıla baktığımızda, Türk tarımının ve Türk çiftçisinin ekonomiden aldığı payın giderek küçüldüğünü ve azaldığını görüyoruz. Mesela 1999’da tarımsal katma değer bakımından dünyada 5’inci olan Türkiye bugün 10’uncu sıraya düşmüş; arazi verimliliği bakımından 17’nci sırada olan Türkiye’nin 23’üncü sıraya düştüğünü görüyoruz. Bütün bu düşüşlerin hem kuru tarımda hem sulu tarımda hem meyvede hem hububatta yaşandığını görüyoruz. Ayrıca, fert başına millî gelir paylaşımında da tarım sektörünün daha alt gelir gruplarında yer aldığını görüyoruz. Türkiye’de tarım sektöründeki fert başına millî gelir ortalama millî gelirin üçte 1’ine tekabül ediyor. Yani 8.500 dolar ortalama millî gelir söz konusu ise fert başına aşağı yukarı 2.500 dolar, 3 bin dolar millî gelire sahip bir tarım kesiminden bahsediyoruz. Bu, diğer ülkelerde ortalama millî gelirin altında da olsa yaklaşık yarısından daha aşağıya düşmemektedir. Mesela, bir aylık öğrenci maliyeti için bir tarım kesimi çalışanının 2009 yılında 92 litre süt satması gerekirken 2017 yılında çocuğunun bir aylık eğitimi için satması gereken süt miktarı 155 litre. Böyle bir gerileme var. Türkiye’de de tarım sektörünün önemli merkezlerinden biri, hepimizin bildiği gibi, Bursa’dır. Bursa’da yaklaşık 344 bin hektar tarım alanı var ve bunun 92 bin hektarlık kısmında meyve, 41 bin hektarlık kısmında da sebze ekimi var.
Bursa otomotiviyle, tekstiliyle Türkiye için önemli olduğu kadar, belki stratejik olarak ondan daha fazla, tarımıyla da önemlidir. Tarım üretimi, meyve üretimi 2018 gerçekleşmiş rakamlarıyla toplam olarak 770 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Bursa 770 bin ton meyveyi Türk ekonomisin emrine amade etmiştir.
Hayvan varlığı olarak da 1906 salnamelerine göre 7 milyon baş hayvan bulunan Bursa’da, bugün bu rakam bunun çok altına düşmüş ve ne yazık ki buna bağlı olarak et ve süt üretimi de düşmüştür.
Bursa’nın temel sembollerinden ve Türkiye’nin sembollerinden biri de Bursa şeftalisidir. Özellikle ziraat odaları bilhassa Bursa’da bu konunun gündeme gelmesi için ciddi olarak çalışmalar yapmakta ve bütün kesimleri uyarmaktadırlar. Bursa’da ve bütün Türkiye’de tarım kesimi maliyetler nedeniyle çok mağdur durumdadır. 1 kilogram şeftalinin maliyeti 1,75 lira, depolama ve paketleme maliyeti ilaveten 1,60 lira olmasına rağmen suluk şeftalinin alım fiyatı 40 kuruş civarındadır. Bu nedenle bu maliyetlerle tarım sektöründe geçtiğimiz dönem görüldüğü gibi -patates, soğanda görülen- yönetememe ve problemler Türkiye’de meyvede de görülmeye başlanacaktır. Bursa’da şeftali üretimi, meyve üretimi bu bakımdan bir mağduriyet yaşamaktadır ve şeftali üreticileri ağaçlarını kesmektedirler. Yaklaşık 10 milyon adet şeftali ağacı bulunan Bursa’da alanlar yüzde 7 daralmakta, ağaç sayısı da yaklaşık 1 milyon azalmış bulunmaktadır.
Bu anlamda üreticilerimizin, tarım kredi kooperatiflerinden satın alım yapılması konusunda talepleri vardır. Fiyat tekelleşmesinin önüne geçilmesi konusunda yani satın alıcıların tekelleşmesi konusunda tedbir alınması gerektiği şeklinde talepleri vardır. Maliyet Türk tarımının önemli bir sorunudur. Özellikle meyvecilikte ve şeftali üreticileri bu konuda önemli taleplerini dile getirmektedirler. Maliyet içerisinde tabii ki finansman maliyeti de yer almaktadır ve üretim için finansal sıkıntıları konusunda bir düzenleme yapılmasını talep etmektedirler.
İnşallah, Türk tarımının daha iyi günlerde olacağı temennisiyle hepinize saygılar sunarım.